Makedonyalı Sosyolog, Tarihçi ve Akademisyen Afet İnan

Afet İnan, 130 Ekim 1908 tarihinde Makedonya’nın Doyran kasabasında doğmuş Türk sosyolog, tarihçi ve akademisyendir. Afet İnan’ın babası orman memuru İsmail Hakkı Uzmay, annesi ise Doyran Müderrisi Emrullah Efendi’nin torunu olan Şehzane Hanım’dır.Ailesi Balkan Savaşları sonrasında Anadolu’ya göç etti.

Afet İnan, Cumhuriyetin ilk tarih profesörlerinden biridir ve Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nde Türk devrim tarihi kürsüsünü kurmuştur. Türk medeniyeti ve devrim tarihine dair 50’den fazla kitabı ve birçok makalesi bulunmaktadır. Aynı zamanda Türk Tarih Tezi’ni savunan tarihçilerden biridir. Afet İnan, ilköğrenimine Eskişehir’in Mihalıççık ilçesinde başlamıştır. Annesini 1915 yılında verem hastalığı nedeniyle kaybetmiştir. Öğrenimine Ankara ve Biga’da devam etmiş, 1920’de altı yıllık ilkokul diplomasını almıştır.

Ailesi 1921’de Alanya’ya taşınmıştır. Afet Hanım, 1922’de Elmalı’da öğretmenlik ehliyeti alarak Elmalı Kızokulu’nda başöğretmen olarak atanmıştır. Babasının görevi nedeniyle sık sık yer değiştirmiştir; 1925 yılında Bursa Kız Muallim Mektebi’ni bitirerek İzmir’de Redd-i İlhak İlkokulu’nda göreve başlamıştır. Atatürk ile tanışması sonucunda ilerleyen yıllarda öğrenimine devam etme fırsatı bulmuştur.

Kadın haklarına ilgi duyan Afet Hanım, Atatürk’ün isteği üzerine 3 Nisan 1930’da Türk Ocağı’nda Türk kadınlarının seçim haklarına dair bir konferans vermiştir. Bu konferans, Afet İnan’ın verdiği ilk konferanstır. Atatürk, konferans için zamanın en ünlü hatibi Hamdullah Suphi Bey’den dersler almış ve Afet Hanım’ın giyeceği elbiseyi kendisi çizmiş, gömleği için de kendi pırlanta kol düğmelerini hediye etmiştir.

40390 sayılı yazı ile Cenevre’de öğrenim görmek üzere görevlendirilen Afet Hanım, 14 Ekim 1935 tarihinde Cenevre Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Bilimler Fakültesi’nde İsviçreli antropolog Eugene Pittard’ın öğrencisi olmuştur. Türkiye’ye döndükten sonra Ankara Kız Lisesi’nde derslerine devam etmiş ve aynı zamanda Ankara Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’ne doçent vekili olarak atanmıştır. 1942’de doçent, 1950’de profesör unvanını almıştır. Afet İnan, 1961-1962 yıllarında Birleşik Krallık’ta incelemelerde bulunmuş ve 1955-1979 arasında UNESCO Türkiye Milli Komisyonu’nda Türk Tarih Kurumu’nu temsil etmiştir. Ankara Üniversitesi Türkiye Cumhuriyeti ve Türk devrim tarihi kürsüsü başkanlığını üstlenmiş ve 1977 yılında isteği üzerine emekli olmuştur. Emeklilik döneminde anılarını kaleme almaya başlamıştır. Afet İnan, 8 Haziran 1985 tarihinde, 76 yaşında Ankara’daki evinde geçirdiği kalp krizi sonucu yaşamını yitirmiştir. Cenazesi Ankara’da defnedilmiştir.